Жаратқан Алла Тағалаға сансыз мадақ, ардақты Пайғамбарымыз Мұхаммед Мұстафаға көптеген салауат пен сәлемдер болсын.Аса рақымды ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймыз.

«Намазды толық орындаңдар және зекетті беріңдер», – деп айтылған.
Ардақты Пайғамбарымыз (Оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын)
зекетті бес парыздың ішінде атап:

 Зекет –Ислам дінінің негізгі бес тіректерінің бірі. Зекет тілдік тұрғыда:  тазару, өсу, өну, арту және береке деген мағыналарды білдіреді. Ал шариғатымызда зекет деп- нисап көлеміне жететін дәулетті бар мұсылман кісінің Алла разылығы үшін байлығының бір бөлігін жылында бір рет Құранда көрсетілген топтағы адамдарға беруді айтады.
  Алла Тағала Қасиетті Құранның көптеген аяттарына зекетті намаз құлшылығымен  бірге бұйырған. Бұл да бізге зекеттің қаншалықты маңызды іс екенін көрсетуде.Мысалы:Қасиетті Құранның «Бақара» сүресі, 43-ші аятында:

«Ислам бес нәрсеге негізделген: Алладан басқа құдай жоқ екендігіне және Мұхаммед (с.ғ.с) оның Елшісі екендігіне куәлік беру, намазды орындау, зекет беру, рамазан оразасын ұстау, шамасы келген кісіге Алланың үйіне қажылық ету»,-деген.

Зекеттің түрлері адамның иелігіндегі мал-мүлікке байланысты бөлінеді. Мысалы: төрт түлік малға, алтын-күміске, егінге және сауда заттарына. Осыған орай жылқы зекетінің үкіміне кеңірек тоқталғым келеді.
Жылқы зекетінің үкімі: меншіктегі жылқы екі түрлі үкімде қарастырылады. Ол не қолда күтілген жылқы, не өрістегі жылқы. Қолда күтілген не өрістегі жылқылар көлік, жүк тасу, соқа жегу мақсаттарын көздесе, зекет төленбейді. Өйткені бұл жағдайда олар қалыптағы тіршілік қажеттіліктерін ғана жабады. Ал зекет болса, тіршілік қажеттіліктерінен артылған әрі өсіп-өніп тұрған мүліктен ғана төленеді.
Қолда күтілген не өрістегі жылқыдан сауда мақсаты көзделсе, ижмағ (ислам ғұламарының белгілі бір мәселелнің үкімінде ортақ көзқараста болуы) бойынша сауда тауарларына тән зекеті төленеді. Өйткені саудаға әзірленуі жылқы малының негізгі қажеттіліктерден артылып,өсіп-өніп тұрғанын білдіреді.
Жылқының нисабы-85 грамм алттынның құнымен есептеледі.
Жылқылар тек байтал немесе айғыр-байтал болып аралас болуы және оларды қосып бағасын есептегенде, құны нисап мөлшеріне жетуі шарт. . Жылқылардың бағасы ақшалай есептеліп, оның 2,5%-ы (40/1) зекетке бөлінеді.
Әбу Хурайрадан жеткен хадисте Пайғамбарымыз (с.а.с.) былай деген: Жылқы үш түрлі болады: Кей адамның соры, кей адамның қорғаны және кей адам үшін сауап көзі болады. Иесінің соры болар жылқыға келсек, иесі оларды өзгелердің алдында мақтану әрі көкірек керу мақсатында немесе мұсылмандарға қарсы соғыста қолдану үшін баптайды. Бұндай жылқы иесінің соры. Иесінің қорғаны болар жылқыға келсек, иесі оларды дін жолында ұстап, сол жылқыларының арқасында тапқан таянғанынан Аллаһ разылығы үшін кедейлердің ақысын да беруді ұмытпайды. Бұндай жылқы иесінің (дүниеде пақырлықтан, ақыретте тозақ отынан) қорғаны болады. Ал, иесіне мол сауап әкелетін жылқы болса, иесі оларды Аллаһ жолында ұстап, мұсылмандардың игілігіне пайдалану үшін жайылымда немесе кең бақшада бағады. Оған жылқыларының әлгі жайылымда немесе бақшада жайылып жүріп жеген шөбінің мөлшерінде, сол жерде қалдырған тезегі мен төккен зәрінің мөлшеріндей сауап жазылып отырады. Әрі жылқы жібінен босап кетіп жайылымды бір-екі айнала шабатын болса, қалдырған әрбір ізі және тастаған тезегі мөлшерінде Аллаһ тағала оған сауап жазады. Сондай-ақ, иесі оларды өзінің жағалауымен айдап өткенде суғарғысы келмесе де жылқылары өздігінен су ішсе, Аллаһ тағала оған жылқыларының ішкен суының мөлшеріндей сауап жазады-деп айтты.

                                  «Qyzyljar qalalyq meshiti-нің бас имамы: Исаев Қ.А.

Заңғар жазушы Мұхтар Әуезов: «Алдыңғы жақсы артқы жасқа тәлім айтпаса, ел болғаның қайсы?» дегеніндей қазақ жастарына бағыт-бағдар көрсету – аға буынның еншісінде. Бүгінгі жастар ертең ел тізгінін ұстайды. Ұлттық құндылығымыз бен бабалар мұрасын арқалау – солардың міндеті. Тарихтың тағылымын бүгінгі біліммен сабақтастыру заманның озық ғылымын меңгерумен жүзеге асады.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев республикалық «Ana tili» газетіне берген сұхба­тында: «Еліміздің тағдыры – жас­тар­дың қолында. Біз отаншыл­дығын нақты ісімен көрсететін әрі мәдениеті жоғары ұрпақ өсіруге міндеттіміз. Реформаның бәрін жастардың игілігі үшін жасап жатырмыз. Бұл – әншейін әдемі сөз емес, мемлекет стратегиясының түпкі мәні. Бүгінгі жастар біздің жас кезімізге қарағанда әлдеқайда көп біледі. Қазіргі технология дәуірінде бұл – қалыпты нәрсе. Қазақстанда дарынды, білімді әрі мақсатына ұмтыла білетін қыз-жігіттер көп. Дәл сол себепті мен жастарға сенемін деп жалықпай айта беремін. Бір ғана тілегім, ақыл-кеңесім бар: жас азаматтарымыз дүниетанымы тұрғысынан жасампаз, ойлау қабілеті жағынан сындарлы болуға тиіс, олар жақсы мен жаманның аражігін ажырата білуге тиіс. Жастарымыз халқы­мыз­дың болмысына жат идея­лар­дың жетегінде кетпесе, күйзе­ліске түспесе, нигилизмге бой ал­дыр­маса екен деп тілеймін», деген еді.

Сұхбатта Президент жастардың ұлттық болмысымызға жат идея­лар­дың жетегінде кетпеуіне баса мән беру қажеттігін айрықша атап өтті. Жастар – қоғамның бола­шағы. Академик Ахмет Жұбанов «Жастарымыз ана тіліне жетік, білімді, мәдениетті болуы шарт» деге­ндей, олардың тәрбиесі ұлт­тың, діннің және мәдениеттің сабақтастығы үшін өте өзекті. Жас­тарды дұрыс тәрбиелеуде кешенді тәсіл­дер қолдану қажет.

Ең алдымен, отбасылық тәрбиеге назар аударған дұрыс. Отбасы – алғашқы тәрбие ошағы. Тәрбиедегі ата-ананың үлесі – үлгі бола білуі. Жастар ата-анаға қарап бой түзейді. Осылайша, олардың дүниетанымы мен көз­қарасы қалыптаса бастайды. Жү­сіп­бек Аймауытұлының  әйгілі «Тәрбие» мақаласындағы: «Балаға қайырымдылықты, қаталдықты, кішіпейілділікті, күйгелектікті, шын­шылдықты, өтірікшілікті бе­ре­тін кім? Ол, әрине, ата-ана­ның тәрбиесі. Баланың бойына басынан сіңірген мінезді қайта түзету қиын. «Сүтпен сіңген мінез сүйек­пен кетеді» деген сөз ата-ана тәр­биесінің күштілігін көрсетеді…».

Екіншіден, жастардың білім мен интеллектуалдық тәрбиесіне назар аудару. «Жастардың тәрбиесі түзелмей, жұрт ісі түзелмейді» деп Алаш зиялылар айтқандай, білім жастардың бас­ты жұмысы мен ажырамас бол­мысына айналуы қажет. Жас буын­ның білімге құштарлығын ояту мақ­са­тында танымдық іс-шара­лар ұйым­дастыруды, отбасы­лық кітап оқу сағатын бекітуді, дебат, интел­лектуалдық жарысқа қа­тыс­тыруды жүйелі түрде қолға алған дұрыс. Білім тек пайда табу көзі емес, тұлғалық дамудың басты құ­ра­лы екенін санасына сіңірген жөн.

Үшіншіден, жастардың рухани және мәдени тәрбиесіне көңіл бөлу. Өскелең ұрпақтың өз мәдениетін, тілін құрметтеуі, ұлттық құндылықты дәріптеуі, қазақтың дәстүрін, тарихын білуі, Әл-Фараби, Абай, Шәкәрім секілді тұлғалардың өмірі мен еңбегін білуі маңызды деп атар едік.

Төртіншіден, психологиялық тәрбие жастардың жан тыныштығы мен жеке тұлғалық дамуына, өзіне сенім артуына, пікірін ашық айтуына, қиындықты жеңуіне, эмоциясын басқаруға, шыдамдылық танытуға, өзін-өзі бағалауға әсер етеді. Жастарды тәуелсіз ойлау дағдысына баулу, өз бетінше шешім қабылдауға үйрету қиын жағдайға түскен кезде пайдасын береді. Сондықтан жастарға психологиялық қолдау көрсете білуіміз керек.

Бесінші, әлеуметтік тәрбие – қоғамда жастардың жауапкер­шілігі мен азаматтық белсенділігін дамытуға тікелей әсер етеді. Олар­ды бұл ретте қоғамдық жұмыс­тарға, яғни волонтерлік, қайырым­дылық іс-шараларға тарту өте өзекті.

Мемлекет басшысы «Ana tili» газетіндегі сұхбатында: «Жұмыс­шы мамандықтар мол әрі тез табыс та­бу тұрғысынан қызықтыра қой­­мауы мүмкін. Бірақ бұл ма­ман­дықтардың еңбек нарығын­да сұранысқа ие болатынына да, қоғамдағы мәртебесі жоғары болатынына да кепілдік бар. Мен кәсіпорындарды аралаған кезде жастарды жиі жолықтырамын. Олардың арасында жұмысшы әулеттерінің өкілдері көп екені көңіл қуантады. Мемлекеттің міндеті – жас мамандарға мате­риалдық және моральдық жағынан көмектесу», деген еді.

Алтыншы, денсаулық және спорт тәрбиесі де – күн тәртібіндегі мәселе. Дені сау ұрпақ – мықты ұлттың кепілі. Жастардың физика­лық және моральдық тұрғыдан шынығуы – заман талабы. Баланы футбол, күрес, жүзу сияқты спорт түрлеріне қызықтыру қажет-ақ. Дұрыс тамақтануды үйрету де бала­­ның өмірі мен денсаулығына оң әсер етеді. Зиянды әдеттерден қор­­ғауға, мысалы темекі, ішім­дік, есірт­кіден сақтандыруға міндет­тіміз.

Жетінші, оларға дұрыс діни тәрбие беру. Діни тәрбие жастарды рухани дамуға, имандылыққа, адамгершілікке жетелейді. Жас буын өкілдерін сабырлы болу, шүкірлік ету, адалдық таныту, әділдікті ұстану, мейірімділікті ту ету секілді көркем мінездер мен адамгершілік қасиеттерге баулу аса маңызды. Ата-анаға, ұстазға құрмет көрсету, үлкендерді сыйлау, кішіге қамқор болу сынды діни тәрбие олардың жалпы өмірінде айрықша рөл атқарады.

ҚМДБ Төрағасы, Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы жыл басында дін қызметкерлеріне жолдаған бағдарлық баяндамасында: «Жастар қай кезде де қоғамның негізгі қозғаушы күші болған. Егер жас буын өкілдерінің қайраты мен қажырын, білімі мен жігерін жақсы істерге бағыттай білсек, оларға жасаған жақсылығымыздың бірі болар еді. Өкінішке қарай қазір кейбір жастар тұла бойындағы күш пен жігерді еңбек етуге, білім алуға жұмсаудың орнына оңай жолмен табыс табуға ұрынып қалуда. Олардың лотереяға, букмекерлік агенттіктерге әуестенуінің, онлайн ойындарға қызығуының себебі осында жатыр. Демек, біз, баршамыз бірігіп, жастардың бойын­да көрініс тапқан осындай жаман әрекеттерді жоюға атсалысуымыз қажет. Өскелең ұрпақты ізгілікке баулу мақсатында ұйым­дас­тырылып келе жатқан іс-шара­ларды тоқтатпауымыз тиіс. Бұл бағыттағы жұмыстарды күшейтіп, кезекті Жастар форумын өткізген дұрыс. Басқосуда «Жастардың әдебі мен мәдениеті» құжатын қабылдап, оны барынша жас буын өкілдері арасында насихаттау қажет», деп атап өтті.

Бүгінде Қазақстан мұсыл­ман­­дары діни басқармасы жанындағы Жастар кеңесі қоғам­дық мәселелер бойынша жас буын өкілдерінің үнін жеткізіп, белсенділік танытып келеді. Түрлі саланың білікті мамандарының басын біріктір­ген Жастар кеңесі тек сөз жүзінде емес, нақты қадам жасап, ізгі іс-шаралардың белортасында жүр­гені қуантады.

Өскелең ұрпақты ізгі істерге бағыттап, өмірлік ақыл-кеңесімен бөлісіп, жөн сілтеп отыру – өмір­де көргені көп үлкендердің асыл борышы. Бұл міндетті атқару­да аға буын өкілдері, ата-аналар мен мұғалімдер барынша ыж­дағатты болғаны абзал. Жастар­дың тәуекелшіл қасиетін жақсы бағытқа бұру – даналықтың көріні­сі. Сондықтан қоғам болып жаста­рымыздың толыққанды білім алуы­на, саламатты өмір салтын ұста­нуына, өзін жан-жақты жетілді­руге, имани тәлім-тәрбие алуына барынша жағдай жасауға тырысайық.

Төлеби ОСПАН,

Алматы қаласының бас имамы 

«Egemen Qazaqstan» газеті, №30, 2025 жыл

Адал еңбек арқылы несібе табу – пайғамбарлардың жолы. Ешбір пайғамбар кәсіпсіз болмаған. Пайғамбарлар тура жолды көрсетіп қана қоймай, өмірде түрлі кәсіппен де айналысқан. Пайғамбарлар айналысқан сондай кәсіптің бірі – егіншілік.

Алла Тағала адамзаттың атасы Адамды (оған Алланың сәлемі болсын) топырақтан жаратты. Кейін Адам атаның өмірлік серігі етіп Хауа анамызды жаратты. Адам ата мен Хауа ана Ібілістің азғырғанына алданып, тыйым салынған ағаш жемісін жегеннен соң, Алла Тағала оларды жерге түсірді. Ол жайында Алла Тағала Құранда: (Алла Тағала Адам мен Хауаға және Ібліске): «Бір-біріңе дұшпан болған күйде жерге түсіңдер. Сендерге жер бетінде бір мерзімге (Қиямет күніне) дейін тұрақ әрі (дүние игіліктерін) пайдалану болады», – деді.

Адам ата (оған Алланың сәлемі болсын) жер бетіне Хауа анамызбен бірге түскен соң адал ризығын табу үшін егіншілікпен айналысты. Адам ата жер өңдеуді жетік меңгерді. Имам Қуртуби: «Адам егіншілікпен айналысты», – деген. Адам ата балаларына да егін шаруашылығы және осыған ұқсас басқа да көптеген ризық табу жолдарын үйретті. Мысалы, Қабыл – егiншiлiкпен, ал Әбіл мал шаруашылығымен айналысты.

Егіншілік – адам өмір сүре бастаған кезден бастау алған, пайғамбарлардың сүннеті болған істердің бірі. Ибраһим, Лұт, Аюб (оларға Алланың сәлемі болсын) пайғамбарлар егіншілікпен айналысқан. Ибн Аббас (оған Алла разы болсын): «Ибраһим мен Лұт пайғамбарлар егіншілікпен айналысқан еді», – деген. Аюб (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар жомарттығымен де танылған. Күн сайын үйіне кедейлерді шақырып, тамақтандыратын болған.

Егін егу – сауапты іс. Жақсы ниетпен егін еккен мүмин мол сауапқа кенеледі. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) егін, ағаш егуге қызықтырып, оның сауабы бұл дүниеде ғана емес, өмірден өткеннен кейін де барып тұратынын айтқан.

Әнас ибн Мәліктен (оған Алла разы болсын) жеткен хадисте Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Бір мұсылман бір ағаш отырғызса немесе бір нәрсе ексе, одан адам, жануар не құс жесе, ол үшін садақа болып жазылады», – деген. Бұл хадис ағаш пен егін егудің қаншалықты маңызды сауапты іс екенін көрсетеді. Бұл амал адамға тірі кезінде ғана емес, өлгеннен кейін де пайда әкеледі. Әнас ибн Мәліктен (оған Алла разы болсын) жеткен хадисте Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Жеті түрлі амалдың сауабы пенде дүниеден өткеннен кейін де қабіріне барып тұрады. Біреуге ілім үйретсе, құдық қазса, құрма немесе басқа да ағаштар ексе, мешіт салса, Құран кітабын мирас етіп қалдырса және қайтыс болғаннан кейін артынан оған жарылқау тілейтін ұрпақ қалдырса», – деген. Осы хадисте жеті амалдың, оның ішінде ағаш еккен адамға сауабы дүниеден өткеннен кейін де барып тұратынын ерекше атап өткен.

Егіншілік – тәуекелді талап ететін кәсіп. Дихан күн ыстықта ала жаздай далада тер төгіп, ауа райының қолайлы болуын, жаңбыр жауып, егінінің мол өнім беруін, дер кезінде жинап алуын Алладан тілейді. Алла Тағаланың дәнді қалай өсіріп жатқанына куә болып, Оның құдіретін жүрегімен сезінеді. Бұл жайында Алла Тағала «Уақиға» сүресінде: «Еккен нәрселеріңді көрдіңдер ме? Соны сендер өсіресіңдер ме, әлде Біз өсірушіміз бе?» – деген. Сондай-ақ егінші адал еңбек етіп, нәпақасын тауып, өзіне, қоршаған ортаның жақсаруына, адамзатты түрлі өніммен, жемісжидекпен қамтамасыз етуіне, табиғатты аялауына үлес қосады. Өйткені дініміз жерді өңдеп, қоршаған ортаны қорғап, көркейтуге бұйырады әрі мұсылман адамның барлық жағдайда өзіне және басқаларға пайдалы болуын қалайды.

Қараусыз қалған, құнарсыз жерлерді игеріп, егін мен ағаш егуге үндейді. Ағаш пен егін егудің табиғатқа, адамзатқа тигізер пайдасы өте мол. Имам Мауарди: «Адамның күнкөрісі үш нәрсе арқылы болады: егіншілік, сауда-саттық және қолөнер. Мен үшін егіншілік – ең абзалы әрі ең жақсысы. Өйткені егіншілікте Аллаға тәуекел ету бар. Егін егу арқылы адамдар мен жер бетіндегі барлық жаратылыстардың ризығына себепші болады. Осылайша сауапқа кенеледі», – деген. 

Ардақты Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) жақсылыққа, қайырымдылыққа, тіпті сол еңбегінің жемісін көрмесе де басқаларға пайда әкелуге шақырған. Хадисте: «Кiмде-кiмнiң қолында бiр ағаштың көшетi (тал шыбығы) болса, Қиямет басталып кетсе де қолындағы көшеттi (үлгеретiн шама болса) дереу отырғызсын», – деп бұйырған.

Қорыта айтқанда, егін, ағаш егу, жерді игеріп-өңдеу, қоршаған ортаны қорғап-көркейту, оған зиян тигізбеу – Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) өсиеті әрі әрбіріміздің міндетіміз. Пайғамбарлар айналысқан егіншілік кәсібін жандандырып, адал еңбегіміз арқылы несібе табуымызды Алла Тағала баршамызға нәсіп етсін!

Медет ҚҰРМАШҰЛЫ

«Иман» журналы, №1, 2025 жыл 

Бірде Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар әйгілі Ніл өзенін артқа тастап, шөл далада жаяу келе жатты. Аяқ киімі жыртылып, жарамай қалғандықтан, жалаңаяқ жүруіне тура келеді. Жолай ішіп-жемге ештеңе таппай, нәр тартпай, ағаштың жапырағын жеуге мәжбүр болады. Осылайша Шұғайып (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбардың елі Мәдиян қаласына жетеді.

Мәдиянға жетіп, суат басында отырғанда қойлары мен түйелерін айдап келген малшыларды көреді. Суат қала сыртында орналасқан. Онда адамдар мен малшыларға арналған құдықтарды қоршай салынған бірнеше науа болатын. Жергілікті малшылар малын суару үшін құдықтан су тартып, науаға су толтыратын. Осы сәтте Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар қойларын суатқа жібермей қайта-қайта кері иіріп тұрған екі қызды көреді. Бұл туралы Құранның «Қасас» сүресінің 23-аятында былай баяндалады: «Мәдиянның суатына келіп жеткенде суат басында малын суарып жатқан бір топ адамды көрді. Сондай-ақ олардан әудем жерде малын суатқа жібермей қайырып тұрған екі бойжеткенді көзі шалды. Олардан: «Екеуің неге бұлай тұрсыңдар? (неліктен елмен бірге малдарыңды суармайсыңдар?)» деп сұрады. Екеуі: «Малшылар малын суарып болып, сауат басынан кетпейінше малымызды суармаймыз. Әкеміз қарт адам еді (сондықтан малға бізден басқа қарайтын ешкім жоқ)» деп жауап берді».

Деректерде қыздардың әкесі егде жасқа келген Шұғайып екені айтылады. Қыздардың жауабын естіп, жағдайға қаныққан Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар бірнеше кісінің жұмысын жалғыз өзі атқарып, шаруаны тиянақты әрі жауапкершілікпен орындайды. Осылайша қыздардың қойларын жалғыз өзі суарып береді. Өйткені бұл жұмыс үлкен күшті қажет ететін еді. 

Осыдан кейінгі оқиға Құранда былай баяндалады: «Сөйтіп ол екі бойжеткеннің малын суарып берді де (екеуі кеткеннен кейін) көлеңкені саялап: «Уа, Раббым! Шүбәсіз, маған берер қандай жақсылығыңа, нендей нығметіңе болса да зәрумін!» деді» («Қасас» сүресі, 24-аят). Ғалымдардың айтуынша, Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар Мәдиянға барған кезде көп жаяу жүргендіктен табанының терісі сыпырылып, орнына шор су жиналып, сүйелге айналған еді. Қарнының ашқаны сондай, қарны қабысып, тіпті аузынан ағаш жапырағының табы білінетін. Оның бұл күйін көрген және Аллаға жасаған дұғасын естіген әлгі екі қыз болған жағдайдың бәрін әкесіне баяндап береді.

Шұғайып қыздарына көмектескен Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбарға алғыс айту ниетімен бойжеткеннің бірін жіберіп, үйіне шақырады. Бұл жайтты Алла Тағала: «Сонда екі бойжеткеннің бірі оған ұялған түрде келіп: «Сізді әкем шақырып жатыр. Бізге қол ұшын беріп, малымызды суарып бергеніңіз үшін ақыңызды бермек» деді…» («Қасас» сүресі, 25-аят) деп баяндайды.

Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар Шұғайыптың шақыртуын қабыл алып, бойжеткенмен бірге оның үйіне қарай беттемек болғанда қыз жігіттің алдына түсуге ұялады. Мұны бірден сезген Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар оған: «Сен менің соңымда жүре бер. Мен де шамалап жүре беремін. Егер басқа жолға түсіп бара жатсам, тас лақтырып ишара жасап қой», – дейді. Мұсаның (оған Алланың сәлемі болсын) бұл сөзі мен әрекеті пайғамбарларға тән әдептердің бірі еді. Шұғайыптың осы қызы кейін оған тұрмысқа шығады.

Сонымен Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар мен Шұғайып біраз әңгімелеседі. «Сонда қыздардың біреуі: «Әкетай, оны жалдап алыңыз. Расында жалдайтын ең жақсы адамың, осындай күшті де сенімді болсын» деді» («Қасас» сүресі, 26-аят). Демек қыз әкесіне оны жалдап алу туралы осындай ұсыныс тастайды. Әкесі одан бұл жігіттің күшті әрі сенімді екенін қайдан білгенін сұрағанда
қызы оның мал суару кезінде бірнеше кісі атқаратын жұмысты жалғыз өзі істегенін және үйге келерде артына түспей, алдында жүргенін әңгімелеп береді. «Сонда әкелері Мұсаға: «Сені мына екі қызымның біреуіне қосқым келеді. Соның қарымы ретінде қолымда сегіз жыл жұмыс істейсің. Егер он жылға толтырамын десең, оның (бізге жасаған) жақсылығың болады. Саған ауыртпалық артқым келмейді. Алла қаласа, менің ешкімге қиянаты жоқ ізгі жан екенімді әлі-ақ көресің», – деді» («Қасас» сүресі, 27-аят). «Мұса оған: «(Мақұл!) Екеуіміздің арамыздағы келісім осы (болсын). Аталған екі мерзімнің қайсыбірін өтесем де, маған одан артық талап қойылмаса (әрі кінә тағылмаса) керек. Байласқан сөзімізге бір Алла куә әрі кепіл!» – деді» («Қасас» сүресі, 28-аят). Сонымен келісім бойынша Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар Шұғайыптың қызының біріне үйленіп, қалың малы ретінде он жыл қойын бағып береді.

Біз осы ой салар оқиғадан көптеген сабақ аламыз. Физикалық тұрғыдан әлсіз адамдарға, яғни қойын суара алмай тұрған екі қызға жақсылық жасап, көмектескен Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар сауапты амалының қарымтасын адамнан емес, тек Алладан сұрап, нығметке бөлеуін тілеп, жалбарынды. Бір өзі бірнеше адамның жұмысын атқарған Мұса (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбардың еңбекқорлығын көреміз. Алла Тағала еңбек еткен адамның сыйын, нәпақасын береді. 

Ерекше назар аударатын жайт: жұмысшы адамға қойылатын басты талап – жауапкершілік пен сенім. Жауапкершілік пен сенімді, бәрінен бұрын тақуалықты бойына жиған адам қай жерде болса да жетістікке, мол нығметке бөленеді.

Жүсіп (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбардың оқиғасы да біз үшін үлкен ғибратқа толы. Қаншама сынақтар мен қиындықтарды бастан кешкен, білімді әрі дана, өз ісінің білікті маманы екенін көрген патша оны кеңесші етіп алады. Осылайша Жүсіп (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар мемлекет істеріне басшылық жасайды. Патша оған билікті түгел тапсырады. Молшылық жылдардың түсімінен Жүсіп (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар мүмкіндігінше пайдаланып, дәнді дақылдар мен азық-түліктерден қор жинап қоятыны Ислам тарихынан белгілі. Оның билікте отырғанына жеті жыл толған кезде құрғақшылық басталады. Ашаршылық Мысыр елінен басқа барлық жерлерді қамтып, тіпті Палестинаға да жетеді. Ашаршылықтан әбден қиналған халық Мысырға бет алып, азық-түлік сатып алады. Палестинадан Мысырға азық-түлік алуға ағылған керуендердің ішінде бір кездері Жүсіп (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбарды қызғанышпен құдыққа тастап, одан құтылғысы келген бауырлары да болады. Жүсіп (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбар оларға да кеңшілік танытып, керуенін азық-түлікке толтырып жібереді. Осылайша ол жамандыққа жақсылықпен жауап беріп, пайғамбарлыққа тән әдеп танытады. 

Жүсіп пайғамбар (оған Алланың сәлемі болсын) жайлы баяндалған Құранның мына аяттарына назар аудару маңызды екенін айтқымыз келеді. Құранда былай жазылған: «Патша: «Оны дереу дәргейіме алып келіңдер. Өзіме арнайы кеңесшім етейін», – деп бұйырды. Сөйтіп Жүсіппен сөйлескеннен кейін: «Сен бүгіннен бастап біздің алдымызда жоғары мәртебелі, сенімді тұлға боласың», – деді. Сонда Жүсіп оған: «Ендеше мені бұл жердің (Мысыр елінің) қазыналарын басқарушы етіп тағайында. Өйткені мен қазынаны ұстай алатын сенімді әрі қазына ісін жүргізуді жақсы білетін адаммын», – деді. Міне Біз осылайша Жүсіпке Мысыр жерінде қалаған жеріне отырып, қалаған ісін істей алатындай (қай жерде болса да сөзі жүретіндей) етіп жақсылап орын тептірдік. Біз қалаған құлымызды осылай ерекше рақымымызға бөлейміз, әрі Алланы көріп тұрғандай, ең болмаса, Алланың өздерін үнемі көріп, бақылап тұратынын қаперінде ұстап, игі істер істейтін ізгі жандардың сауабын (еңбегін) зая етпейміз» («Жүсіп» сүресі, 54-56 аяттар).

Жүсіп (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбардың патшаға: «Ендеше мені бұл жердің (Мысыр елінің) қазыналарын басқарушы етіп тағайында. Өйткені мен қазынаны ұстай алатын сенімді әрі қазына ісін жүргізуді жақсы білетін адаммын», – деген сөзінен алар ғибрат мынадай: бойында бір іске деген қабілет, сенімділік, аманатшылдық, яғни жауапкершілік қасиет болған адамның сол жұмыстың өзіне жүктелуін сұрауға болатынын байқаймыз. Көпшілігіміз ұжымда түрлі салада жұмыс істейміз. Кейде ақсап тұрған саланы дамыту үшін жауапкершілік алу қажет сәттер болады. Сондықтан өзінің қабілеті мен біліміне сенген адамның сол саланы жауапкершілігіне алуында үлкен сауап бар. Себебі жауапкершілік пен сенім – істің әшекейі.

«Алланы көріп тұрғандай, ең болмаса, Алланың өздерін үнемі көріп, бақылап тұратынын қаперлерінде ұстап, игі істер істейтін ізгі жандардың сауабын (еңбегін) зая етпейміз» деген аяттан алар ғибрат: Алла Тағала сауапты іс жасаған адамның еңбегін ешқашан зая етпейді. Жаратушы Иеміз адал жұмыс істеген адамды нығметіне бөлейді. Өйткені дініміз әр мұсылманды адал кәсіппен шұғылданып, адал табыспен күн көруге үйретеді. Ардақты Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) пайғамбарымыз көптеген хадисінде маңдай терімен еңбектеніп жүрген мұсылмандарды мақтап, адал несібе іздеуге шақырған. Өзінің өсиеттерінде: «Құлшылық он түрлі нәрседен құралады. Бұл он нәрсенің тоғызы адал ризық іздеумен келеді» десе, тағы бір хадисінде: «Кейбір күнәлар бар, оларға намаз, ораза, қажылық та кәффарат бола алмайды. Тек күнкөріс қамымен қажымай жұмыс істеу ғана оны жуып-шая алады», – делінген. Алла Тағала баршамызға адал еңбек етіп, айналамызға пайдалы болған мұсылман болуды жазғай! Әмин!

Наурызбай қажы ТАҒАНҰЛЫ,

ҚМДБ Төрағасы, Бас мүфти

«Иман» журналы, №1, 2025 жыл

Құран Кәрімде жастарға қатысты арнайы тақырып арналмаса да кейбір жастардың мысалы керемет суреттелгенің Құран аяттары мен пайғамбар ﷺ хадистерін жете түсінген ұлы бабамыз Дін мен дәстүрді ұштастырып өз өмір салтына енгізе білген. Қазақ баладан қариялыққа жеткенше жас буын, орта буын және аға буын деп өсу ерекшелігіне қарап топқа бөлген. Күн санап дамып, жетілетін балаларды – жас буынға жатқызса, өсу мөлшері шектелген, ақыл-ойы толысқан азаматтарды – орта буынға жатқызған. Кейінгі ұрпаққа жөн сілтеп, ақылшы, отағасы қарияны – аға буынға жатқызса керек.

Жас буын – әлі жетілмеген кезеңі болса, аға буын адамның жетілгенмен қуаты кеткен кезеңі. Адамның негізгі өмірі – осы орта кезеңді, орта буынды қамтиды. Сол себепті көбірек сұралатын өмір кезеңі де осы екі әлсіздіктің ортасындағы – жастық кезең.

Пайғамбарымыз ﷺ жастық шақтың ерекше маңыздылығы жайында былай дейді:

لَا تَزُولُ قَدَمَا عَبْدٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعِ خِصَالٍ : عَنْ عُمُرِهِ ، فِيمَ أَفْنَاهُ ؟ وعَنْ شَبَابِهِ ، فِيمَ أَبْلَاهُ ؟ وَعَنْ مَالِهِ ، مِنْ أَيْنَ ؟ وَفِيمَ أَنْفَقَهُ ؟ وَعَنْ عِلْمِهِ ، مَاذَا عَمِلَ فِيهِ ؟»

«Қиямет күні Алланың ешбір құлы өмірін қайтіп өткізгендігі, жастық шағын қалай өткізгендігі, дүние-мүлкін қандай жолдармен тауып, қайда жұмсағандығы және алған білімімен не істегендігі жайлы есепке тартылмайынша бір адам да орнынан тапжылмайды» деген [2],

Жастық шақта адамның бойында нәпсінің дамыл бермей ойнақшып тұратын кезі. Санаулы секундтарда бұрқырап таситын сезім толқынын тізгіндеу әр адамның қолынан келетін оңай іс емес. Оның үстіне саған көз тіккен ынтық назарлар көп болса, бұл мүлдем орындалуы қиын іс. Бұл тек тақуаларға, Алланы шын сүйген құлдарына нәсіп болатын амал. Әңгімеміз пайғамбарлардың ішінде ерекше көркемдік иесі Жүсіп пайғамбар жайында. Ол үлкен сынаққа душар болған еді. Қожайынының сұлу әйелінің назарына түсіп, ол оны қайткен күнде де тұзағына түсірмекші болды. Алайда тақуалыққа толы жас жүрек бұған жол бермеді. Ол үшін салтанатты өмірден терең зындан абзал еді. Ол сол әйелдің иелігінде құл бола тұра бұл күнә істі жасаудан бас тартты. Алла Тағала Құран Кәрімде бұл оқиға жайында:

قَالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدْعُونَنِي إِلَيْهِ ۖ وَإِلَّا تَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَأَكُن مِّنَ الْجَاهِلِينَ

«Сол кезде Жүсіп (әйелдердің арбап-арбауынан құтылу үшін): Уа, Раббым! Мыналардың маған істе деп отырған істерін істегенше, зынданға жабылғаным артық. Егер олардың бәлесінің бетін ары қылмасаң, оларға көңілім ауып, надандардың біріне айналуым ғажап емес», деп, Аллаға жалбарынды» [3]

Жастық шақтың қалай өткенің, қалай өтіп жатқаныңна мән беру өміріміздегі негізгі жайттардың бірі. Қолымыздан келгенше өміріндегі әр бір мүмкіндікті пайдаға асырып қалуға тырысуымыз керек. Оның ішінде жастық шақта алған ілімнің берекесі мол.

Жасымда ғылым бар деп ескермедім,

Пайдасын көре тұра тексермедім,

Ер жеткен соң түспеді уысыма,

Қолымды мезгілінен кеш сермедім, -деп

Абай атамыз айтқандай қолымызды кеш сермеп кешігіп қалмас үшін жас кезімізде ілімге мән берейік, талаптарайық, ізденейік, сонда ғана біздің береріміз болады.

Жоғарыдағы мысалдардан жастардың бейнесі айқын көрінуде. Дінді ұстанудағы табандылық, барлық қиындықтарға төтеп беру, нәпсіні қажет кезде тізгендей білу – нағыз мұсылман жастарына қажетті сипаттар. Алла елімізде иманды жастардың санын арттырсын!

[1] Рум сүресі, 54-аят.

[2] Тирмизи хадистер жинағы.

[3] Юсуф сүресі 33-аят.

Рауан Әскер, «Qyzyljar qalalyq meshiti»нің азаншысы

Қазақ халқының дін мен руханиятқа деген құрметі мақал-мәтелдерінен де көрініс табады. Халықтың ғұламалары мен данагөй қариялары Исламның негіздерін, аят-хадистерді өз өмір тәжірибесімен ұштастырып, тәрбиелік сөздер қалдырған.

Мақал-мәтелдер – халық даналығының ғасырлар бойы қалыптасқан асыл мұрасы. Олар халықтың өмірлік тәжірибесінен туындап, тәрбиелік маңызы бар нақыл сөздерге айналды.

Мақал дегеніміз не?

Мақал – қысқа да нұсқа, тәрбиелік мәні зор нақыл сөздер. Олар белгілі бір оқиғадан немесе халықтың өмірлік тәжірибесінен туындап, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан. Мақалдар ақыл-өсиет беріп, дұрыс бағыт көрсетеді. Қазақ мақалдары көбінесе ізгілік, адалдық, еңбек, білім, достық, әділдік сияқты құндылықтарды дәріптейді.

Хадис дегеніміз не?

Хадис – Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.) сөздері мен амалдары. Исламда Құраннан кейінгі ең маңызды дереккөзі ретінде хадистер мұсылмандарға өмір сүрудің дұрыс жолын көрсетеді. Хадистер адамдарды жақсылыққа шақырып, жамандықтан тыйылуға үндейді. Хадистер тек рухани тәрбиені ғана емес, отбасылық, қоғамдық қатынастар мен сауда-саттықтағы ережелерді де қамтиды.

Мақал мен хадистің ұқсастықтары

•        Мазмұндық тереңдік: Екеуі де қысқа әрі нұсқа, бірақ мағынасы терең.

•        Тәрбиелік мәні: Екеуі де адамдарды жақсылыққа, әділдікке, бірлікке шақырады.

•        Өмірден алынған даналық: Мақалдар халық тәжірибесіне сүйенсе, хадистер Ислам іліміне негізделген.

•        Жақсылыққа үндеу: Мақал да, хадис те қоғамда бейбіт өмір орнатып, адамдарды ізгілікке тәрбиелейді.

Хадистер – мұсылмандарға бағыт-бағдар беретін рухани нұсқаулықтар. Мақал-мәтелдер мен хадистер арасында мазмұндық, тәрбиелік және рухани үндестік бар екенін байқауға болады. Сол үйлесімділікті жік-жіктеп айта кетсек:

1. Адалдық пен әділдік үндестігі

Халық мақалында:

«Адалдық – ардың ісі, арсыздық – сордың ісі» деп айтылады.

Ал хадисте:

«Адалдықты ұстаныңдар, өйткені адалдық жақсылыққа, ал жақсылық жәннатқа жетелейді» (Бұхари, Муслим) делінген.

Бұл сөздер адалдықтың адамның абыройы мен өмірінің берік негізі екенін көрсетеді. Халық та, дін де адалдықты өмір сүрудің басты қағидасы деп біледі.

2. Еңбек пен қайырылымдылық үндестігі

Мақал:

«Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей.»

Хадис:

«Сендердің ең жақсыларың – өз қолымен еңбек етіп, адал ризық табатындарың» (Әбу Дәуіт).

Екі нақыл да еңбектің маңыздылығын насихаттайды. Халық еңбек еткен адамның құрметке лайық екенін айтса,

хадис адал еңбек ету – мұсылманның қасиеті екенін ұғындырады.

3. Сабыр мен төзімділік үндестігі

Мақал:

«Сабыр түбі – сары алтын.»

Хадис:

«Сабыр – иманның жартысы» (Ән-Нәсаи).

Халық даналығында сабырдың өмірдегі қиындықтарды жеңудегі рөлі ерекше аталады. Исламда да сабыр иманның көрсеткіші ретінде бағаланады. Сабырлы адам сынақтардан сүрінбей өтеді деп айтылады.

4. Білімнің құндылығы туралы

Мақал:

«Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар.»

Хадис:

«Білім алу – әрбір мұсылманға парыз» (Ибн Мажа).

Екі даналық сөз де білімнің өмірдегі маңызды рөлін айқындайды. Халық білімді адамның өзгені жеңетініне сенсе, хадис білім іздену – мұсылманның міндеті екенін көрсетеді.

5. Көркем мінез-құлық үндестігі

Мақал:

«Жақсы сөз – жанға қуат.»

Хадис:

«Мүміндердің иман тұрғысынан ең кемелі – мінезі көркем болғаны» (Тирмизи).

Екі нақыл сөз адамның жақсы мінезі мен жылы сөзі адамдар арасындағы қарым-қатынасты жақсартатынын көрсетеді. Жақсы мінез-құлық – адамның адамгершілік өлшемі.

 Ендігі кезекте төменде қазақ даналарының аят-хадиске негізделген немесе оларға үндес мақал-мәтелдері ұсынылған.

Алланы тану мен иман туралы

•        «Алладан қорықпағаннан қорық.»

•        «Құдайсыз қурай да сынбайды.»

•        «Тәубесіз пендеден түңіл.»

Бұл мақалдар Исламдағы иманның негізі – Алланы тану мен оған тәуекел етудің маңыздылығын айқындайды.

Хадис:

«Кімде-кім Аллаға тәуекел етсе, оған жеткілікті болады» (Тирмизи).

Адалдық пен әділдік туралы

•        «Адалдық жүрген жерде адамдық жүреді.»

•        «Әділдіктің белгісі – жақыныңа да, жатқа да бірдей қарау.»

•        «Арамнан тапқан – астан болмайды.»

Аят:

«Расында, Алла әділдік пен жақсылықты, туыстарға қарайласуды бұйырады» (Нахыл сүресі, 90-аят).

Хадис:

«Адалдықты ұстаныңдар, өйткені адалдық жақсылыққа, ал жақсылық жәннатқа жетелейді» (Муслим).

Еңбек пен ризық туралы

•        «Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей.»

•        «Қолы қимылдағанның аузы қимылдайды.»

•        «Жігіттің үш жұрты бар: өзі, еңбегі, Отаны.»

Аят:

«Адам тек өз еңбегінің жемісін ғана көреді» (Нәжім сүресі, 39-аят).

Хадис:

«Сендердің ең жақсыларың – өз еңбегімен адал ризық табатындарың» (Әбу Дәуіт).

Сабыр мен шүкір туралы

•        «Сабыр түбі – сары алтын.»

•        «Шүкір еткеннің ырысы артады.»

•        «Сабырлы жетер мұратқа, асыққан қалар ұятқа.»

Аят:

«Сабыр етіңдер, шүкір етіңдер. Алланың нығметі үшін оған разы болыңдар» (Ибраһим сүресі, 7-аят).

Хадис:

«Мұсылманның ісі қандай ғажап! Оған әр іс қайырлы. Қуаныш келсе – шүкір етеді, бұл оған қайырлы болады. Қайғы келсе – сабыр етеді, бұл да оған қайырлы болады» (Муслим).

Білім мен ақыл туралы

•        «Ақыл азбайды, білім тозбайды.»

•        «Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар.»

•        «Ғылым – шырақ, ақыл – жарық.»

Аят:

«Білетіндер мен білмейтіндер тең бола ма?» (Зумар сүресі, 9-аят).

Хадис:

«Білім алу – әрбір мұсылманға парыз» (Ибн Мажа).

Достық пен бауырмалдық туралы

•        «Досы көпті жау алмайды.»

•        «Адам адаммен көрікті.»

•        «Жақсы досты қымбат қазынаңдай сақта.»

Аят:

«Барлық мүміндер – бауырлар» (Хужурат сүресі, 10-аят).

Хадис:

«Өзіңе қалаған жақсылықты өзгеге де

қаламайынша толық иман келтірген болмайсың» (Бұхари).

Қорытынды

Байқап отырғанымыздай қазақтың ауыз әдебиетіндегі көптеген мақал-мәтелдер түп тамыры хадистерден бастау алғаны себепті  бір-бірімен тығыз үндесіп, адамдарды адалдыққа, сабырлылыққа, еңбекқорлыққа және білімділікке шақырады. Екеуі де тәрбиелік мәні зор, рухани қазына болып табылады. Қазақ халқының мақал-мәтелдері мен Ислам дінінің құндылықтары үйлесім тауып, адамзат баласының рухани байлығын нығайтуға қызмет етеді.

Мақал мен хадис – қазақ даласы мен баласының мәдениеті мен рухани мұрасының ажырамас бөлігіне айналды. Қазақ мақал-мәтелдері Исламның негіздерін өз болмысымен сіңіріп, халықтың тұрмыс-тіршілігі мен руханиятына бағыт-бағдар беретін рухани ұғымдарға айналдырған. Мақал-мәтелдер аят-хадистермен үндесе отырып, ұрпақтарды тәрбиелеудің басты құралы ретінде қызмет етуде. Ата-бабамыз айтқандай «Дін – тірек, ақыл – жетек».

 Сондықтан кейбір хадистер  мақал-мәтел ретінде қалыптасып, өмірлік, адамгершілік қағидаға айналған. Осылайша хадистер қазақ даласында халықтық нақыл ретінде өмір сүрген. Бұл хадистердің мағынасын өзгерту деген сөз емес, керісінше халық жадында ұзақ сақталу үшін қазақтың мәдениеті мен болмысын, тұрмыс-тіршілігі мен этникалық-этикалық тағылымын ескере отырып, адам өмірінің өткені мен бүгінін танып-білу мақсатында хадистерді одан әрі ұшқыр және жеңіл етіп жеткізу. Сол үшін мақал-мәтелдер мен хадистерді ұштастыра отырып адамдар өмірін мәнді әрі үйлесімді ете алады деп нық сеніммен айта аламыз.

Жылқайдаров Адай Талғатұлы

“Qyzyljar qalalyq meshiti”-нің наиб имамы

Қазақтың «Соқыр тауыққа бәрі бидай» деген мақалы тектен-тек айтылмаса керек. Біз өмір сүріп жатқан қоғамда барлығы бірдей білімді, дұрысы мен бұрысын айыра алатын адамдар емес. Бұл сөзіммен адамдарды білімсіз деп айыптап жатқанымда жоқ, жәй ғана адамдардың адал мен арамды, жаман мен жақсыны айыра алатыны көп емес дегім келеді.

Осы орайда ауқымы кең болған Ислам дініне байланысты көптеген кітаптармен,газет журналдарды базарларда яки кітап сататын дүкендерде кездестіре аламыз. Аллаға шүкір қазіргі таңда бұл жерлердегі кітаптар сараптау бөлімінен оң қорытындысын алып, Дінімізбен дәстүрімізге қайшы келген кітаптарды алып тастаған.Тәуелсіздігімізді алып,етек жеңімізді енді ғана жиып жатқан кездегі тарихқа қарайтын болсақ, көпшілік қауым көлденең жүрген көк аттыдан пәтуа сұрап,кез-келген діни кітапты дұрыс-бұрысын анықтамай оқи бастаған.Пейілі кең бәріне сенгіш аңғал қазағымның жастары Діни секталарға ілесіп,біреулері ел асып Сирия секілді елдерге шахид боламыз деп соғысқа аттанса, енді біреулері Қазақстан Мұсылман мемелекеті емес  деп Ұлттық құндылықтарымызбен мемелекет тыныштығын бұзуға әрекет жасады.

Мемлекетімізбен Қазақстан Мұсылмандары діни басқармасы осындай елдің тамырына балта шабатын,Жат Діни ағымдардан сақтандыру барысында аянбай тер төкті.Елімізде Жастардың діни білімін арттыру мақсатында Медреселер жіне жоғары оқу орындарын ашып, көп діни мәселелерді жүйеге келтіріп,қара шаңырағымыз болып есептелетін Қазақстан Мұсылмандары Діни Басқармасында түрлі бөлімдер ашылып өз жұмысын жалғастыруда.Сол бөлімдердің бірі Діни сараптама бөлімі.

Осы бөлімнің мақсаты- түрлі(Ақида,Фиқх,Ахлақ)сынды діни кітаптарды зерттеп,сараптап оны жалпы жұртшылыққа ұсыну.Бұл бөлім өзінің қажырлы еңбегінің нәтижесінде қазіргі таңда көптеген діни кітаптарға оң қорытындысын беріп,Дәстүрімізбен ғұрпымызға сай келмейтін кітаптарды Мешіт сөрелерінен және діни кітаптар сататын дүкендерден алып тастады, кей біреулеріне қайта түзету жұмыстарын жүргізуде.Әрине бұл еліміздің діни тұрақтылығын сақтауға үлкен септігін тигізуде.

Еліміз тыныш ,халқымыз аман болсын.

СҚО сараптама бөлімінің жауапты маманы Қарабек Бекдаулет.

Интернет стал неотъемлемой частью жизни современных людей, предоставляя огромные возможности для обучения, работы и общения. Однако, как и любой инструмент, он может быть использован как во благо, так и во вред. В исламе человек несет ответственность за свои поступки, и неправильное использование интернета может привести к многочисленным грехам, которые негативно сказываются на душе и духовном состоянии мусульманина.

1. Распространение запретного (харамного) контента

Одним из самых серьезных грехов, связанных с интернетом, является просмотр и распространение харамного контента. Это может включать:
– Запрещенные изображения и видео (например, сцены непристойного характера), что приводит к греху прелюбодеяния сердца и взгляда.
– Ложные сведения и клевета, которые нарушают запрет гайбата и ложного обвинения.

Всевышний Аллах предостерегает от подобных поступков:

«И не приближайтесь к прелюбодеянию: воистину, это мерзость и скверный путь» (Сура «Аль-Исра», 32).

2. Потеря времени и отвлечение от поклонения

Социальные сети, видеоигры и другие развлекательные платформы часто становятся причиной того, что мусульманин тратит свое время впустую. В Коране сказано:

«Клянусь временем! Воистину, человек в убытке…» (Сура «Аль-Аср», 1-2).

Если интернет отвлекает нас от намаза, чтения Корана, поминания Аллаха (зикра), полезных знаний и работы, то это становится причиной духовного ослабления и может привести к греху.

3. Зависимость от интернета и грех беспечности

Некоторые люди становятся зависимыми от социальных сетей, видеоигр или бесконечного просмотра контента. Это приводит к беспечности (гафле), когда человек забывает о своей главной цели – поклонении Аллаху.

Пророк Мухаммад (мир ему и благословение Аллаха) сказал:

«Два блага люди часто не ценят: здоровье и свободное время» (Бухари).

4. Оскорбления, споры и кибербуллинг

Интернет дает иллюзию анонимности, из-за чего многие люди позволяют себе оскорблять других, вступать в бессмысленные споры и унижать собеседников. Однако в исламе запрещено причинять вред другим, даже словом.

Пророк (мир ему и благословение Аллаха) сказал:

«Мусульманин – это тот, от чьего языка и рук другие мусульмане в безопасности» (Бухари, Муслим).

5. Распространение сплетен и лжи

Один из распространенных грехов в интернете – это распространение слухов, сплетен и лжи. Многие делятся непроверенной информацией, вызывая смуту (фитну) среди мусульман.

Аллах говорит в Коране:

«О те, которые уверовали! Если нечестивец принесёт вам весть, то разберитесь, чтобы не поразить людей по неведению…» (Сура «Аль-Худжурат», 6).

Вывод

Интернет может быть полезным инструментом, если использовать его во благо: изучать ислам, распространять истину, помогать другим. Однако неправильное его использование приводит к множеству грехов: прелюбодеянию взгляда, растрате времени, оскорблениям, клевете и беспечности. Мусульманину важно осознавать свою ответственность и пользоваться интернетом с богобоязненностью, чтобы избежать запретного и приблизиться к Аллаху.

Ринат Керимжанов