Осы әлемді жаратқан Аллаһқа шүкір. Аллаһтың Елшісі Мұхаммед (с.а.у) сәлем және. салауат болсын.
Жетімді құрметтеу керек. Пайғамбарымыз (с.а.у) былай дейді: Еңжақсы үй жетімге жақсы қараған үй. Ең жаман үй жетімге дұрыс қарамаған үй деген.
Пайғамбарымыз айтқан осы сөзден ақ біле білсек болады ғой, жетім жақсы қарап, хахын жемей, малын тртып алмай ақ болады ғой. Жетімді көшедегі лақтырын бала демей, өз балаларымыз дай көрсек ағайын. Пайғамбарымыз (с.а.у) бір хадйсінде:
“Жетімнің басын сипасаң әр тал шашындай сауап аласын” деді. Біз адамдар осы үлгі тұтар хадйске амал етіп жатырмызба.Неге біз жас балаларды далада тастауға қалай күшіміз жетеді баурлар.
Шет елге шырқыратып сатылып жатқан бауырлар. Жетімді көз жасын ағызып қоямыз ба. Ол жерге барғаннан кейін ол балалар не істемейді. Ол жерде жаман нәрсе жеп өмір сүріп жатқан бауырларымыз бар ғой. Олар күндіз түні анасын аңсап, елін-жерін сағынып жылайды. Біз неге неге осы шетелге сатылып жатқан балаларды тоқтатпаймыз ба? Осы Қазақстанда да өмір сүріп, күндіз-түні таяқ астында болып, біреудін күні болып еңіреп жатқан жас балалар бар емес пе? Осы туралы Аллаһтың сөзі Құран Кәримде былай дейді:Жетімді қайғыртпа(Жетімді қорлама) дейді.
Пайғамбарымызға (с.а.у) бір қатал жүректі адам туралы арыз айтады. Аллаһ Елшісі сол кісінің қаталдығына ем болар деп былай хабар жібереді:Жетім жесірдің басынан сипап, пахырлароды тойғызындар.- деп хабар жіберген болатын. Пайғамбарымыз (с.а.у) бір хадисінде былай дейді:Кім де кім қолындағы жетімге жақсы қараса, ол және мен жәннәтта бірге боламыз.Қолыңдағы жетімге жақсы қарасаң Пайғамбармен бірге болсаң қандай рахат емес пе? Пайғамбарымыз (с.а.у) дүниеге жетім болып келумен жетімдік(жетім болу,бұл дүниеге және ақыретте ұлылық пен мәртебеге ие болды). Ақын Мехмед Аслан жолдарында жетімнің қандай жақсы сүреттеген.
Жетімнің иесі ұлы Аллаһ,
Жетімді ренжіту ол күнә…
Жетімді күшсіз деп ойлама,
Жетімнің көз жасы ол қару,
Осы өлеңнен біле білсек болады ғой жетімді біз күшсіз демейік, сол жетімнің күні қалай түскенің білмейміз ғой сол үшін жетімнің малын жеу хақын жеу ол Аллаһты ұмыту деген сөз, пікір тудырады.
Сондықтан өз балаларымыз сияқты жетімдер бізгек Аллаһтан аманат етті. Яғни өз балаларымызды бағып қаққандай оларды да бағуға тиіспіз. Өйткені бұл балалардың әкесі де анасы да бізбіз.
Аллаһтың аяты болған:Жетімді қайғыртпа деген осы нәрсе екі нәрсеге тиым салатынын білдім:Біріншісі жетімді әлсіз санау,қорламау:Екіншісі оның хахын және құқығын аяқ асты етпестен оған мән беру керек екендігін білдім.
Омар (р.а) риуаят етуі бойынша:Жетімнің жылаған Рахманның аршы селкінеді.Ұлы Аллаһ періштелеріне былай бұйырыпты:Ей періштелерім!Әкесінен айырылған мына жетімді жылатқан кім? Сонда періштелер: Ей Раббым! Ең жақсы білетін сенсің! – деді.Ұлы Аллаһ былай дейді:Куә болыңыз, егер кімде-кім осы жылағаның тоқтатып, разы қылса, менде оны қиямет күніразы етуіне кепілдік беремін.-деген.
Осыған байланысты, мына оқиғаны тілге тиек ете көрсек, әсері болар деймін.
Бір бала әке шешесінен айрылып, әжесінің қолында өседі. Бір күні әжесі қайтыс болып, Абылай жетімдер үйіне түседі.Сол жетімдер үйінде Абылайға «Аба» деген лақабат қояды. Абылайды бір жыл бітпес бұрын шетелге сатып жібереді. Сол сатып жіберген адам жол апатынан қайтыс болады.
Абылай шетелде ит күнін көріп, күн кешеді.Күн болып, анасын сағынып, ойлап жылайды да еңіреп туысқандарын аңсайды.Арадан бір жыл өтеді, Абылай қатты науқас болады.
Қазақстандық бір кісі жұмысымен келіп, Абылай жатқан ауруханаға барып қалады.Абылайға көзі түсіп, Абылаймен сұхбаттасады. Бұл жерде ит күнін көріп жүргенін біліп, Абылайды алып кетуге бел буады.Абылайды еліне алып келген соң емдетуге шешім қабылдайды. Бірақ ары-бері жүріп оған шипа таба алмайды.Арадан бір ай өткен соң Абылай көз жұмар алдында бір сөз айтады:
– Сіз ананызды тастамаңыз, анадан ардақты ешкім жоқ. Ананы ақшаға тенеуге болмайды және баланызды көшеге тастамаңыз. Өйткені балаңыз өскенде сіздің арқа сүйер жанашырыңыз, абыройыңыз.Осы сөзімді ұмытпаңыз! – деп дүниеден көз жұмады.
Осы баланың өмірінен білсек болады ғой.Осы Абылайға көмектескен кісі өте жақсы, қайырымды іс жасады. Біз де осындай қайрымды іс жасасақ болады емес пе. Аллаһ Тағала осындай істерді жасап жүрген кіслерге разы блып, шапағатына бөлесін.
Жетім десек көз алдымызға көшедегі, лақтырын бала келеді.Ол жетімде, бір ананың құрсағынан дүниеге келген.Жетім біздің әке-шешемізді көрсе, өз анасын сағынып,аңсап, ал бізді анамыздың алдында ойнап жүргенімізді көріп қызығып, анасының құрсағында ойнап бізге анасын көрсетіп менде де ана бар дегісі келеді.
Сол жетімдерді жылатпаяақ, анасын аңсатпаяқ өз әке-шешеміз оларға біз сиақты қарап, аймалап, әлпештеп,еркелетіп өсірсе екен.
Сол жетім, жетімдікті қалады ма?
Ол сынау Аллаһтың ол үшін де біз үшін де.
Аллаһ бізді сынайды осы менен, сол үшін Аллаһтың рызығын алу үшін, жетімдерді қорламайық.
Жетім бұл дүниеге Аллаһтың нұры болып келіп қалды!
Сол жетімнің нұрын сөндірмейік, қорламайық,
Ей адамдар жетімдерді қастерлейік, қадірлейік, Аллаһтың рұрына бөленейік.
Жетім Аллаһтың нұры.Жетімді Пайғамбарда қатты, ардақ тұтқан.
Жетімдерді жылатпа елім жылатпа,
Итерме өрден құзға қарай құлатпа.
Қайтесің енді қасқайған қара бауырым!
Шыдашы тағы шыдай түс қарғам тағатта.
Жетімнің күні, жетімнің үні есімде,
Самғайды олар ақиқаттың күнінде,
Сөздері алау, көздері қару олардың.
Құштарлығы көп әлі көп нәрсені білуге,
Жақсылар жетім, бауырларым дейді.
Қолдасын дейміз, оларды тек Алла,
Махаббатпен пәктікке баурап алыңдар,
Сәулесі биік, арайлы асқақ тұлға.
Ғани Сүндетқожа
