БАҚАРА СҮРЕСІ

Бақара сөзінің мағынасы «сиыр» дегенді білдіреді. Сүре атауы Исраил ұрпақтарының біреуі өз нағашысының байлығын иелемдену мақсатында оны өлтіріп, басқа адамдарға кінә тағады. Бұл даудамайды Мұса пайғамбарға шешіп беруін сұрайды. Мұса пайғамбар Алла Тағалаға бет бұрып, мұның шешімін күтеді. Шешімі ретінде Мұса пайғамбарға сиырды бауыздап, соның етімен өлген адамды ұруды әмір етеді. Бұл жайында сүренің 67-аятында: «Сол уақытта Мұса (Ғ.С.) қаумына: “Алла, бір сиыр бауыздауларыңды бұйырды”. Бірақ Израиль ұрпақтары мәселені ушықтырып, оның түрін, түсін, жасын сұрай бастайды, ал негізінде сиыр бауыздалса жеткілікті еді. Бақара сүресінің басқа атаулары: Гүл, Құранның шыңы, Құранның мырзасы, Құранның шатыры,
РЕТТІЛІГІ, АЯТ САН
Құранғы реттілігі жағынан екінші сүре, Құрандағы ең ұзақ сүре, аят саны – 286, көпшілік аяты Мәдина қаласында алғаш түскен аяттардан болып саналады. Бақара сүресі Құранның 1,2 және 3-парасында орналасқан.
ҚЫСҚАША МАЗМҰНЫ
Бұл сүренің басы мүмин-мұсылмандардың сын-сипаты жөнінде сөз қозғап, кейін кәпірлер және екі жүзді мұнапықтар туралы әңгіме негізінде жалғасады. Алла Тағала бұл үш топтың әрқайсысына арнайы тоқтап, оларға түсінік беріп, қай топтың құрамында өмір сүру керек екенін адам баласының өз қалауына қалдырады. Бұл сүреде ораза, намаз, зекет құлшылықтары, жанұя, сауда-саттық, мұра, қарым-қатынас мәселелері сөз етіледі.
АРТЫҚШЫЛЫҒЫ
Имам Тирмизи Әбу Һурайрадан (р.а.) риуаят еткен хадис шәріпте Пайғамбарымыз (ﷺ): «Үйлеріңді қабірге айналдырмаңдар! «Бақара» сүресі оқылған үйге шайтан кірмейді», – деген. Ал, Имам Даримий риуаят еткен хадис шәріпте Абдулла ибн Аббас (р.а.): «Кім «Бақара» сүресінің он аятын басынан төрт аятты, аятул-күрси және одан кейінгі екі аят пен сүренің ең соңғы үш аятын түнде оқып жатса, сол түні сол үйге шайтан кірмейді», – деген. Және Бақара сүресінде атақты «Аятул күрсі» бар.
ІНЖУЛЕРІ
Ол – күллі аспан әлемі мен жерді ешқандай үлгіге қарамай-ақ жоқтан бар еткен шебер Жаратушы. Ол – (уақыт пен мекеннен жоғары), Өзі ешкімге және еш нәрсеге ұқсамағанындай ісі де ешкімнің ісіне ұқсамайтын шексіз құдірет иесі. Ол бір нәрсе қаласа, тек қана: «Бол!» – дейді, (сонда ол бірден) болады.
(Әл-Бақара сүресі 117- аят)
Сондай-ақ біреудің күнәсін біреу арқалап, біреудің қарызын біреу төлей алмайтын, ешкімнен (азаптан құтылуы үшін) ешқандай підия, төлем алынбайтын және ешкімге ешқандай шапағат пайда бермейтін (яғни біреу біреуге шапағат етіп, араша түсе алмайтын) һәм ешкімге ешқандай жәрдем берілмейтін (әркім өз басымен қайғы болатын) сондай алапат күннен қорқыңдар һәм алдын-ала сақтаныңдар.
(Әл-Бақара 123- аят)
(Ибраһим пайғамбардың дұғасы) Уа, Раббымыз! Екеумізді бір Өзіңе ғана мойынсұнатын мұсылман еткейсің! Нәсілімізден де бір Өзіңе ғана мойынсұнатын мұсылман үмбет шығарғайсың! Һәм бізге құлшылық рәсімдерімізді көрсетіп, тәубелерімізді қабыл еткейсің! Шүбәсіз, Сен – шынайы тәубелердің барлығын қабыл етушісің һәм (тәубеге келіп, Өзіңе бет алған құлдарыңа) ерекше мейірімдісің!
(Әл-Бақара 128- аят)
Ендеше, сендер Мені әрдайым жад етіңдер (яғни әрдайым құлшылық етіп, еске алыңдар), сонда Мен де сендерді ескеремін. Маған шүкіршілік етіңдер және әсте күпіршілік қылмаңдар (яғни алғысы жоқ, жақсылықтың қадірін білмейтін кісінің ісін істемеңдер).
(Әл-Бақара 152 – аят)
Шүбәсіз, Біз сендерді қорқынышпен, аштықпен һәм мал-мүліктеріңді, жақындарыңды әрі өнімдеріңді (табыстарыңды) кеміту арқылы сынаймыз. Ендеше, сабырлы болғандарды сүйіншілеп қуанта бер.
(Әл-Бақара 152 – аят)
Ендеше, уа, адамдар! (Алла сендер үшін жер бетін тіршілікке жайлы тұрақ етті, олай болса) жердегі барлық нығметтердің адал, тазасынан (әрі денсаулыққа пайдалысынан) жеп-ішіңдер. (Кәпір көсемдер мен оларға ергендерді тынбай азғырушы) әзәзіл шайтанның басқан ізімен жүрмеңдер. Шүбәсіз, ол – сендерге анық дұшпан.
(Әл-Бақара 168 – аят)
(Уа, Мұхаммед!) Егер құлдарым сенен Мен туралы сұраса, Мен оларға өте жақынмын, Маған жалбарынып, дұға еткеннің дұғасын жауапсыз қалдырмаймын. Ендеше, олар да Менің үндеуіме оңды жауап берсін һәм Маған тиісінше иман келтіріп, соның арқасында (ақыл-ой әрі рухани тұрғыдан) кемелдену жолына түссін.
(Әл-Бақара 186 – аят)
Бір-біріңнің мал-мүлкін (ұрлау, тонау, алдап-арбау, қиянат жасау, өсім белгілеу және құмар ойындары секілді) харам жолдармен жемеңдер. Сондай-ақ оларды (яғни мал-мүліктеріңді) өздеріңе тиесілі болмаған дүниені алу һәм ел-жұрттың дүниесінің бір парасын біліп тұрып күнәлі жолдармен жеу үшін (пара ретінде) басшыларға беруші болмаңдар.
(Әл-Бақара 188 – аят)
Бүлік түп тамырымен жойылып, хақ дін қоғамда мықтап орныққанша және дін (үкім мен пәрмен) толығымен бір Аллаға ғана тиесілі болғанға дейін (яғни, Алланың діні бәрінен үстем болып, бүкіл қоғам бір Аллаға бағынып, қоғамда әділдік пен тыныштық орнағанға дейін) олармен соғысыңдар. Егер олар (бүлік шығарып елдің шырқын бұзуды, қасақана қастандық жасауды) біржолата доғарса, онда залымдардан өзгелерге соғыс ашылып, дұшпандық жасалмасы анық.
(Әл-Бақара 193 – аят)
Мал-пұлын Алла жолында сарп ететіндердің мысалы жеті бірдей масақ шығарған, әр масағында жүз дәні бар дәнек секілді. Алла қалаған пендесіне еселеп береді. Алла – Уасиғ (өте кең, сондай жомарт), Алим (құлдарының барлық жай-күйін өте жақсы білетін шексіз ілім иесі).
(Әл-Бақара 261 – аят)
Уа, иман келтіргендер! Бір-біріңе белгілі мерзімге дейін қарыз бергендеріңде, оны жазып қойыңдар.
(Әл-Бақара 282 – аят)